Fonetisk hage

Fonetikk - læra om språklydar - handlar om korleis lydane i språket vårt er konstruerte. Vi veit at eit ord er sett saman av bokstavar, men språklyden for kvar enkelt bokstav er også sett saman av fleire enkeltdelar. I denne artikkelen ser vi på korleis vi set saman desse enkeltdelane til språklydar - kvar gong vi snakkar.

Korleis oppstår ein språklyd?

Vi uttaler ein språklyd ved å forme ein stemt eller ustemt luftstraum med ulike posisjonar av tunga og munnen. Vi kan tenke på stemmebruk og posisjonar som modular som kan kombinerast på ulike måtar. Modulane er klassifiserte med bestemte fagbegrep slik at vi kan forstå beskrivelsar av språklydane - til og med lydar som høyrer til i språk vi ikkje kan!

Modular for konsonantar

Kvar konsonantspråklyd er sett saman av éin modul frå kvar av desse tre kategoriane:

Modular for vokalar

Kvar vokalspråklyd er sett saman av éin modul frå kvar av desse tre kategoriane:

Visualisering

Visualiseringa viser språklydane i alfabetet vårt og kva modular dei er sette saman av. Øverste delen av visualiseringa er ei symbolforklaring. I symbolforklaringa har kvar enkelt modul fått tildelt eit symbol og / eller ein farge, og desse symbola og fargane blir så sette saman til blomster - éin for kvar språklyd i alfabetet. Ved å samanlikne blomstene med symbolforklaringa, er det mogeleg å sjå kva modular språklyden er samansett av.

Bruk musepeikaren (eller tapp på nettbrett) på blomstene for å få opp tooltip med informasjon om kvar enkelt bokstav!

Tips

- Eksperimenter med uttalen av lydane! Prøv å samanhalde grafen og klassifiseringa med det som skjer i munnen når du seier bokstavane høgt.
- Uttal konsonantane utan "hjelpevokal": f.eks. uttaler vi b eller f slik dei oppstår i ord, ikkje som "be" eller "ef".

Avgrensingar og variasjonar

Visualiseringa er avgrensa til unike bokstavrepresentasjonar i standard østnorsk. Men vi har også andre språklydar i norsk! Bokstavane blir uttalte på forskjellige måtar avhengig av dialekt og / eller bokstavkombinasjonar. I østnorske dialekter er r i "brød" ofte ein annan språklyd enn r i "barn". Bokstavkombinasjonane skj og kj har eigne språklydar, og desse blir også uttalt ulikt i ulike dialekter.

Bokstavane c, q, w, x, z har ikkje eigne språklydar i norsk, og er derfor ikkje med i denne oversikta.

Vidare lesing

Kjelder / lenker for vidare lesing:

https://nn.wikipedia.org/wiki/Vokal
https://nn.wikipedia.org/wiki/Norsk_fonologi
https://no.wikipedia.org/wiki/Standard_østnorsk
https://en.wikipedia.org/wiki/Norwegian_phonology
https://en.wikipedia.org/wiki/Norwegian_language
https://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet
https://en.wikipedia.org/wiki/Voiced_dental_and_alveolar_taps_and_flaps

Deling og copyright

Visualiseringsdesign, webdesign, kode og tekst ©Trud Antzée 2020. Ver snill å ikkje kopiere / distribuere visualiseringa. Men dersom du likte denne artikkelen, blir eg glad om du deler linken! 🙂

Blomstene i visualiseringa er bygde med D3.js.

Nettsida mi: studioantzee.com

🌸🌸🌸